Η απάντηση είναι καταφατική υπό προϋποθέσεις. Και βέβαια μπορούν οι πολίτες να συνεισφέρουν στη βελτίωση των προγραμματιζόμενων επεμβάσεων, αρκεί να εγκαταλείψουν την τακτική της πλήρους άρνησης και να αφιερώσουν χρόνο και προσπάθεια για την επεξεργασία και διεκδίκηση καλύτερων λύσεων. Και βέβαια μπορεί η Κυβέρνηση να αξιοποιήσει τη συνεισφορά των πολιτών αρκεί να σταματήσει να αγνοεί τις διαφορετικές απόψεις και να ξεκινήσει θεσμοθετημένο, επαρκώς χρηματοδοτούμενο και ειλικρινή διάλογο σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού, μελέτης, κατασκευής, λειτουργίας και διαχείρισης των συγκοινωνιακών παρεμβάσεων.
Είναι αλήθεια ότι σήμερα ο διάλογος για τις συγκοινωνιακές λύσεις περνά σχεδόν πάντα από το Συμβούλιο της Επικρατείας, αφού δεν υπάρχουν άλλες θεσμοθετημένες και ουσιαστικές διαδικασίες. Είναι αλήθεια ότι οι αρμόδιες για την υλοποίηση των έργων Αρχές και οι πολίτες φθάνουν συχνά σε ακρότητες αλληλοκατηγοριών, αφού σπανίως κάθονται μαζί στο ίδιο τραπέζι συζήτησης. Έχει, όμως, αρχίσει να ωριμάζει η αναγκαιότητα για ουσιαστικό διάλογο και δεν είναι απίθανο σύντομα να δει κανείς διαφωνίες να λύνονται στο τραπέζι του διαλόγου και όχι στην αναρμόδια επί της ουσίας έδρα του Συμβουλίου Επικρατείας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα απουσίας διαλόγου ήταν η πρόσφατη άδικη επίθεση προς το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων που πολύ σωστά αποφάσισε να επισημάνει (δυστυχώς μέσα από το Συμβούλιο Επικρατείας) ότι σε καμία πολιτισμένη πόλη στο κόσμο δεν κατασκευάζονται υπέργειες σιδηροδρομικές γραμμές στο κέντρο της πόλης. Δεν είναι δυνατόν, ο οποιοσδήποτε εκφραστής διαφορετικών απόψεων (και ιδιαίτερα οι Αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης) σχετικά με τον τρόπο υλοποίησης ενός συγκοινωνιακού έργου να αναγορεύεται σε εχθρό του Κράτους και των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι προφανής η αναγκαιότητα και η προτεραιότητα έναντι των άλλων οδικών έργων του επί εικοσαετία παραμελημένου προαστιακού σιδηρόδρομου, σε καμία περίπτωση όμως, η ξαφνική επίσπευση της υλοποίησης του (που έτσι κι αλλιώς δεν αναμένεται πριν το 2010) δεν μπορεί να αγνοεί βασικές αρχές ανάπτυξης της πόλης.
Είναι προφανές ότι η δημιουργία του νέου συστήματος τραμ δεν μπορεί να σταματήσει επειδή θα μεταβάλει την σημερινή μορφή του παραλιακού μετώπου, σε καμία περίπτωση, όμως, δεν ταιριάζει σε μια σύγχρονη δημοκρατία να στιγματίζονται επιστήμονες, πολίτες και Δήμαρχοι της περιοχής (και μάλιστα από τον Πρωθυπουργό) επειδή εκφράζουν δυναμικά τις ανησυχίες τους για τον τρόπο με τον οποίο θα ενσωματωθεί το νέο σύστημα τραμ στην υφιστάμενη φυσιογνωμία της περιοχής. Και μάλιστα οι κάτοικοι της περιοχής έχουν μεγάλο δίκαιο, αφού πρόκειται για ένα σύστημα τραμ που σχεδιάστηκε και υλοποιείται με διαδικασίες “εξπρές”, οι οποίες αναγκαστικά εμπεριέχουν σχεδιαστικές ατέλειες. Το γεγονός ότι το τραμ είναι αναμφισβήτητα ένα μοντέρνο και φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς δεν σημαίνει ότι οι αρμόδιες για την υλοποίησή του Αρχές δεν θα πρέπει να αφιερώσουν μικρό μέρος του συνολικού προϋπολογισμού για τη διασφάλιση ουσιαστικού διαλόγου με τις τοπικές κοινωνίες και να υιοθετήσουν τις βελτιωτικές λύσεις που θα μελετήσουν και θα προτείνουν με τη χρηματοδότηση αυτή οι κάτοικοι της περιοχής.
Είναι προφανές ότι οι κάτοικοι και οι Δήμαρχοι των Δήμων Νέου Ψυχικού, Ψυχικού, Χαλανδρίου και Φιλοθέης δεν είναι δυνατόν να αρνούνται την υλοποίηση έργων υπερτοπικού χαρακτήρα, όπως οι ανισοπεδοποιήσεις της Λ. Κηφισίας, μόνο και μόνο επειδή επηρεάζονται οι τοπικές συνθήκες, έχουν όμως κάθε δίκαιο όταν αντιτίθενται στις ανισοπεδοποιήσεις, αφού στην παρούσα φάση οι ανισόπεδοι κόμβοι της Λ. Κηφισίας είναι περιορισμένης και βραχυπρόθεσμης συγκοινωνιακής χρησιμότητας. Χωρίς την ολοκλήρωση του εξωτερικού δακτυλίου (Αττική Οδός) και του ενδιάμεσου δακτυλίου (Κατεχάκη – Τουρκοβούνια – Γαλατσίου) και χωρίς την παραχώρηση ουσιαστικής και συνολικής προτεραιότητας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, οποιοσδήποτε ανισόπεδος κόμβος αντί να βελτιώσει την σημερινή αφόρητη κατάσταση, θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε επιδείνωση των κυκλοφοριακών συνθηκών, αντίστοιχη με την πρόσφατη επιδείνωση στον νέο ανισόπεδο κόμβο σύνδεσης της Λ. Κηφισίας με την Αττική Οδό.
Η απαραίτητη αναβάθμιση των σημερινών απαράδεκτων συνθηκών κυκλοφορίας και ασφάλειας επί της Λεωφόρου Μαραθώνος αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα ελλιπούς ενημέρωσης και διαλόγου με τους κατοίκους των περιοχών, τις οποίες πρόκειται να εξυπηρετήσει το έργο αυτό. Οι κάτοικοι που ορθά εκφράζουν τις ανησυχίες τους (δυστυχώς και πάλι μέσα από το Συμβούλιο Επικρατείας) για τα χιλιάδες δέντρα που θα κοπούν κατά την αναβάθμιση της Μαραθώνιας διαδρομής οφείλουν να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για τη βελτίωση της προτεινόμενης λύσης, ούτως ώστε να σωθούν και αρκετά δέντρα αλλά και όλες εκείνες οι ζωές και οι ανθρωποώρες που άδικα χάνονται σήμερα στην Λ. Μαραθώνος.
Όλα τα παραπάνω πρόσφατα παραδείγματα καταδεικνύουν τις αδυναμίες του σημερινού πλαισίου διαλόγου για τη συγκοινωνιακή ανάπτυξη της Αθήνας. Η Πολιτεία και οι πολίτες οφείλουν επιτέλους να κατανοήσουν ότι η στάση αμοιβαίας καχυποψίας έχει ως αποτέλεσμα μόνο καθυστερήσεις και περαιτέρω επιδείνωση των συγκοινωνιακών συνθηκών. Για το λόγο αυτό η Αθηναϊκή κοινωνία του 2002 οφείλει να αναζητήσει λύσεις οργανωμένης, θεσμοθετημένης, επαρκώς χρηματοδοτούμενης και ειλικρινούς συνεργασίας ανάμεσα στους πολίτες και τις υπηρεσίες της Πολιτείας, αποφεύγοντας έτσι τις σημερινές παρεξηγήσεις και τις συχνά άσκοπες προστριβές.
Κατά συνέπεια, απαιτείται καταρχήν συστηματική και τακτική ενημέρωση των ενδιαφερόμενων από τα κατάλληλα οργανωμένα γραφεία ενημέρωσης των αρμόδιων για την υλοποίηση του έργου Αρχών. Περαιτέρω απαιτείται να προβλέπεται σχετικός προϋπολογισμός για τη διερεύνηση των εναλλακτικών λύσεων που προτείνουν οι πολίτες, καθώς και θεσμοθετημένη συμμετοχή των εκπροσώπων των πολιτών σε όλες τις φάσεις του σχεδιασμού, της κατασκευής και της λειτουργίας του έργου. Είναι απαραίτητο επίσης, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αποκτήσουν τα απαραίτητα μέσα (οργάνωση και στελέχωση υπηρεσιών, χρήση τεχνικών οδηγιών, κλπ.), ώστε εκτός από κριτική να μπορούν να επεξεργάζονται και να προσφέρουν και βιώσιμες αντιπροτάσεις. Τέλος, απαιτείται οι διαφορές ανάμεσα στις υπηρεσίες της Πολιτείας και τους πολίτες (ή τις άλλες υπηρεσίες της Πολιτείας) να λύνονται μέσα από θεσμοθετημένες και ταχείες διαδικασίες, που θα διασφαλίζονται με την παρουσία εξωτερικών και ανεξάρτητων διαιτητών.
Δύο χρόνια πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, η Αθήνα έχει επιτέλους μετατραπεί σε εργοτάξιο και η Αθηναϊκή κοινωνία οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να κάνει πράξη τον εποικοδομητικό διάλογο για την αναβάθμιση των συγκοινωνιακών συνθηκών στο πολεοδομικό συγκρότημα της Πρωτεύουσας. Όπως έχει αποδείξει και η διεθνής εμπειρία, η έγκαιρη και ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού, υλοποίησης και λειτουργίας των συγκοινωνιακών παρεμβάσεων αποτελεί βασική παράμετρο της λειτουργικής επιτυχίας των παρεμβάσεων αυτών και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι ουσιαστικές αυτές συμμετοχικές διαδικασίες να ανασχεθούν από τις όποιες αντιπαλότητες των επικείμενων Δημοτικών και Βουλευτικών Εκλογών.
Leave A Comment