Οι αυτοκινητόδρομοι αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα υποσυστήματα των συγκοινωνιακών συστημάτων που παρέχουν ταυτόχρονα γρήγορες, άνετες και ασφαλείς μετακινήσεις.
Οι αυτοκινητόδρομοι αποτελούν τις πιο ασφαλείς οδικές υποδομές παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά τη σημαντική κυκλοφορία σε αυτούς, μόλις το 8,5% των θανάτων από οδικά ατυχήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμβαίνει σε αυτοκινητοδρόμους, με το ποσοστό στην Ελλάδα μάλιστα να είναι ακόμη χαμηλότερο (7% το 2019). Η ανάπτυξη των νέων αυτοκινητοδρόμων στην Ελλάδα την τελευταία εικοσαετία έχει οδηγήσει και σε σημαντική μείωση των οδικών ατυχημάτων και μάλιστα παρά τη σημαντική αύξηση της κυκλοφορίας. Το 2019, οι νεκροί στα οδικά ατυχήματα στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους μειώθηκαν στους 50 σε σχέση με τους 147 το 2007 και μάλιστα με πολλαπλάσια κυκλοφορία. Αναλύσεις στην Ελλάδα και διεθνώς εκτιμούν ότι η λειτουργία νέων αυτοκινητοδρόμων οδηγεί σε μείωση του αριθμού των νεκρών στα οδικά ατυχήματα τουλάχιστο κατά 60% σε σχέση με την περίοδο πριν την κατασκευή τους. Βέβαια, αρκετά από τα ατυχήματα που συμβαίνουν στους αυτοκινητόδρομους έχουν υψηλότερη σοβαρότητα λόγω των υψηλότερων ταχυτήτων που αναπτύσσονται σε σχέση με το υπόλοιπο υπεραστικό οδικό δίκτυο.
Οι αυτοκινητόδρομοι στην Ελλάδα αποτελούν ένα πλήρως ελεγχόμενο σύστημα κυκλοφορίας σε μία πολύ υψηλού επιπέδου υποδομή και κατά συνέπεια θα μπορούσαν να αποτελέσουν και μία ιδανική περίπτωση για εφαρμογή των πιο μοντέρνων διεθνών τάσεων και πρακτικών για ακόμη υψηλότερα επίπεδα οδικής ασφάλειας. Παραδείγματος χάριν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι διεθνείς αρχές του Οράματος Μηδέν Ατυχήματα (Vision Zero) και της Προσέγγισης Ασφαλούς Συστήματος (Safe System Approach). Με βάση τις αρχές αυτές, οι Αρχές Διαχείρισης των αυτοκινητοδρόμων αναλαμβάνουν την ευθύνη να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένα προγράμματα, ώστε να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των οδικών ατυχημάτων και να μηδενιστεί ο αριθμός των νεκρών (και σταδιακά και των σοβαρά τραυματιών) σε αυτά. Κάθε ζωή που σώζεται έχει τεράστια αξία και τα ανεπτυγμένα κράτη επιτείνουν τις προσπάθειες τους για μείωση των θυμάτων των ατυχημάτων, όσο χαμηλός και να είναι ο αριθμός τους.
Το Όραμα Μηδέν Ατυχήματα που θέτει ως στόχο τον μηδενισμό των νεκρών από οδικά ατυχήματα, το οποίο υιοθετήθηκε αρχικά από τη Σουηδία και στη συνέχεια από αρκετές άλλες ανεπτυγμένες χώρες, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τμήμα της στρατηγικής οδικής ασφάλειας των Ελληνικών αυτοκινητοδρόμων αποφέροντας σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Η υιοθέτηση αυτού του φιλόδοξου αλλά και εφικτού οράματος για τους Ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους θα πρέπει να βασιστεί στην προσέγγιση του Ασφαλούς Συστήματος, αναλαμβάνοντας δηλαδή την ευθύνη αφενός για τη βέλτιστη διαχείριση της οδικής υποδομής και κυκλοφορίας με έμφαση στη διαχείριση των ταχυτήτων και αφετέρου για τον έλεγχο και εκπαίδευση των οδηγών που κινούνται στους αυτοκινητοδρόμους για ασφαλείς συμπεριφορές παντού και πάντα.
Το σημαντικότερο μέτρο για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας στους αυτοκινητοδρόμους αποτελεί η ολοκληρωμένη διαχείριση των ταχυτήτων που περιλαμβάνει τόσο τη συστηματική και αποτελεσματική αστυνόμευση της τήρησης των ορίων ταχύτητας αλλά και την κατά περίπτωση απαιτούμενη αναθεώρησή τους προκειμένου αυτά να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα (και συνεπώς να αυξάνεται η πιθανότητα τήρησής τους από τους οδηγούς). Επιπλέον, μπορούν να αξιοποιηθούν όλες οι τελευταίες εξελίξεις της τεχνολογίας (συστήματα εντός οχημάτων, συνεργατική υποδομή, κλπ.) για την εφαρμογή μεταβλητών ορίων ταχύτητας, τα οποία πέραν από τη γεωμετρία της οδού να λαμβάνουν υπόψη σε πραγματικό χρόνο και τις επικρατούσες συνθήκες κυκλοφορίας, ορατότητας, καιρού, συμβάντων, κλπ.
Για την αποτελεσματική βελτίωση της συμπεριφοράς του οδηγού απαιτούνται καταρχήν συστηματικές στοχευμένες εκστρατείες εκπαίδευσης και ενημέρωσης των οδηγών με έμφαση στους πέντε βασικούς παράγοντες κινδύνου (ταχύτητα, αλκοόλ, χρήση κινητού, ζώνης και κράνους). Επιπλέον μπορούν να αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες τηλεματικής παρακολούθησης της συμπεριφοράς των οδηγών από τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, για στατική και δυναμική ενημέρωση και καθοδήγηση των οδηγών για ασφαλέστερη συμπεριφορά προσαρμοσμένη στα χαρακτηριστικά οδήγησης τους στις συγκεκριμένες συνθήκες κυκλοφορίας, ενδεχομένως σε συνδυασμό με κίνητρα εκπτώσεων στα διόδια.
Για την επιτυχία των δράσεων διαχείρισης της οδικής υποδομής, της κυκλοφορίας, των ταχυτήτων και της συμπεριφοράς των οδηγών είναι απαραίτητη η συστηματική παρακολούθηση όλων των χαρακτηριστικών και επιδόσεων της κυκλοφορίας και των οδηγών (λίγα δεδομένα είναι διαθέσιμα σήμερα) και η επιστημονικά τεκμηριωμένη επιλογή στοχευμένων δράσεων σε βάθος χρόνου. Ειδικά με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων είναι δυνατόν με χαμηλές επενδύσεις να επιτευχθούν σημαντικά οφέλη στην οδική ασφάλεια και τελικώς η επίτευξη του οράματος μηδέν ατυχημάτων.
Οι ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι έχουν σήμερα όλες τις δυνατότητες να αξιοποιήσουν τις σύγχρονες τεχνικές και τεχνολογίες οδικής ασφάλειας, να προσπαθήσουν συστηματικά και να ξεχωρίσουν παγκοσμίως θετικά, στοχεύοντας και επιτυγχάνοντας πολύ σύντομα το Όραμα Μηδέν Ατυχήματα με Νεκρούς.
Άρθρο στο περιοδικό Construction τον Δεκέμβριο του 2021
Leave A Comment