Για την κατάλληλη διαχείριση της ζήτησης μετακινήσεων καθοριστικό ρόλο παίζει η συμμετοχή των πολιτών, η συμπεριφορά των οποίων θα κρίνει την απόδοση του συγκοινωνιακού συστήματος. Άλλωστε στη συστηματική συμμετοχή των πολιτών στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των σύγχρονων συγκοινωνιακών συστημάτων στηρίζεται και η πολιτική αντιμετώπισης των κυκλοφοριακών προβλημάτων στις περισσότερες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Επίσης, η σωστή συγκοινωνιακή συμπεριφορά είναι εκείνη που θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό και την επιτυχία του συστήματος μεταφορών που θα εξυπηρετήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Είναι όμως έτοιμοι η Ελλάδα και οι Έλληνες για ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των συγκοινωνιακών συστημάτων;
Η απάντηση είναι ότι η Ελλάδα και οι Έλληνες είναι έτοιμοι και για τα καλύτερα και για τα χειρότερα. Σήμερα, οι ίδιοι Έλληνες επιδεικνύουν ταυτόχρονα και την χειρότερη και την καλύτερη συμπεριφορά τους ανάλογα το σύστημα συγκοινωνιών που χρησιμοποιούν. Οι ίδιοι οδηγοί οδηγούν με απαράδεκτο τρόπο (ακατάλληλη ταχύτητα, χρήση λωρίδας έκτακτης ανάγκης, κλπ.) στο παραμελημένο εθνικό οδικό δίκτυο Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη (ελλιπής σήμανση, σειρά κακοτεχνιών, ανεπαρκής αστυνόμευση, κλπ.), αλλά και με τον καλύτερο τρόπο στην αναβαθμισμένη Αττική Οδό (τήρηση υψηλών προδιαγραφών λειτουργίας, συστηματική συντήρηση και επιτήρηση, κλπ.). Οι ίδιοι επιβάτες αποφεύγουν να στοιβαχτούν στα αραιά δρομολόγια των λεωφορείων της Αθήνας που βρίσκονται χωρίς προτεραιότητα εγκλωβισμένα πίσω από ένα ανεπαρκές σύστημα κυκλοφορίας και στάθμευσης, αλλά ταυτόχρονα οι ίδιοι επιβάτες εκδηλώνουν τη σαφή προτίμησή τους στο καθαρό, γρήγορο και σωστά οργανωμένο νέο μετρό της Αθήνας (ο αριθμός των εξυπηρετούμενων επιβατών ξεπερνά ήδη κάθε πρόβλεψη). Οι ίδιοι οδηγοί σταθμεύουν με τον πιο απαράδεκτο τρόπο στα πεζοδρόμια και τις διαβάσεις πεζών των Ελληνικών πόλεων ως αποτέλεσμα της πλήρους απραξίας Κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη διαχείριση της στάθμευσης, αλλά ταυτόχρονα χρησιμοποιούν υποδειγματικά το σωστά οργανωμένο σύστημα στάσης και στάθμευσης του νέου Διεθνή Αερολιμένα των Αθηνών.
Άλλωστε η συχνή δικαιολογία για τη “Μεσογειακή” ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων είναι περισσότερο μία εύκολη δικαιολογία της Πολιτείας και των πολιτών για την ανεπάρκεια της λειτουργίας της συγκοινωνιακής υποδομής, παρά μία πραγματικότητα. Περίτρανη απόδειξη, της υψηλής προσαρμοστικότητας των Ελλήνων αποτελεί η γρήγορη αποδοχή και σωστή χρήση της ελεγχόμενης στάθμευσης την περίοδο 1996-1997, καθώς και του νέου μετρό και της Αττικής Οδού. Οι πολλές δυνατότητες των Ελλήνων οδηγών φαίνονται άλλωστε και από την χωρίς αναστολές σωστή κυκλοφοριακή και συγκοινωνιακή συμπεριφορά τους κάθε φορά που βρίσκονται στα σωστά οργανωμένα συστήματα συγκοινωνιών της Δυτικής Ευρώπης. Θα μπορούσε κανείς δηλαδή να πει ότι “μεσογειακή” ιδιοσυγκρασία δεν έχουν οι Έλληνες, αλλά τα συχνά ανοργάνωτα συγκοινωνιακά συστήματα της Ελλάδας που μεταβάλλουν τη συμπεριφορά ακόμα και των Δυτικοευρωπαίων πολιτών που τα χρησιμοποιούν.
Η αποδοχή και σωστή χρήση από τους πολίτες κάθε νέου συγκοινωνιακού έργου και μέτρου εξαρτάται καταρχήν από τη συμμετοχή τους στη φάση του σχεδιασμού και της υλοποίησης των έργων. Πως δηλαδή περιμένουν οι Αρχές να αποδεχθούν οι Αθηναίοι το Τραμ και τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο αφού τους αγνόησε και τους αγνοεί επιδεικτικά καθόλη τη φάση του σχεδιασμού και της υλοποίησής τους; Πως περιμένουν δηλαδή οι Αρχές την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής στις περιοχές κατοικίας όταν η κεντρική Κυβέρνηση δεν αποδέχεται την εκπεφρασμένη βούληση των κατοίκων να διαφυλάξουν την οδική ασφάλεια και την ήρεμη οδήγηση με την εφαρμογή ειδικών κυκλοφοριακών ρυθμίσεων στα τοπικά οδικά δίκτυα; Κατά συνέπεια, μόνο μία θεσμοθετημένη και επαρκώς χρηματοδοτούμενη ουσιαστική διαδικασία συμμετοχής των πολιτών στη φάση του σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων μπορεί να οδηγήσει στην απαραίτητη ορμή για την αποδοχή και σωστή συμπεριφορά των πολιτών που θα χρησιμοποιήσουν τη νέα συγκοινωνιακή υποδομή.
Ταυτόχρονα, η σωστή συγκοινωνιακή συμπεριφορά αποτελεί και το κλειδί της επιτυχημένης λειτουργίας κάθε νέου μέτρου. Πως περιμένει δηλαδή η Πολιτεία να αποδεχθούν οι Αθηναίοι τις λεωφορειολωρίδες αφού επιδεικτικά δεν συνοδεύει τη λειτουργία τους με αντάξιες εκστρατείες ανάδειξης των πλεονεκτημάτων τους και με αποτελεσματικό σύστημα επιτήρησης της μη παραβίασης από άλλα σταθμευμένα ή κινούμενα οχήματα; Πως περιμένουν οι Αρχές να βελτιώσουν οι Έλληνες την οδική συμπεριφορά τους όταν οι ελάχιστες επικοινωνιακές εκστρατείες για την οδική ασφάλεια προβάλλονται κυρίως σε ώρες χαμηλής ακροαματικότητας, σε αντίθεση με τις συχνές και υψηλής ακροαματικότητας διαφημίσεις των συχνά επικίνδυνων επιδόσεων των αυτοκινήτων και των οδών (βλέπε την υπερβολή των 14 λεπτών για κάλυψη 30 χιλιομέτρων στην Αττική Οδό, δηλαδή κατά μέσο όρο 128 χλμ/ώρα!). Είναι κατά συνέπεια απαραίτητο, η Πολιτεία να φροντίσει να συνοδεύει τα προτεινόμενα μέτρα διαχείρισης της κυκλοφορίας και προώθησης της οδικής ασφάλειας με αντάξιες εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης της σωστής συμπεριφοράς και χρήσης των συγκοινωνιακών συστημάτων.
Επίσης, οι πολίτες οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι η καλή συγκοινωνιακή εξυπηρέτησή τους εξαρτάται από τη δική τους κατάλληλη συμπεριφορά. Η εμμονή στη χρήση του ΙΧ ακόμη και όταν σε ορισμένες διαδρομές και ώρες υπάρχουν εναλλακτικά αξιόπιστα μέσα μαζικής μεταφοράς οδηγεί πρώτα από όλα στην ταλαιπωρία των ίδιων των οδηγών. Η απερίσκεπτη και βιαστική στάθμευση σε κυκλοφοριακά απαράδεκτα σημεία (γωνίες οδών, πεζοδρόμια, διαβάσεις πεζών) χωρίς προηγούμενη αναζήτηση πιθανών λιγότερο ενοχλητικών θέσεων συνηγορεί επίσης στη χειροτέρευση των κυκλοφοριακών συνθηκών. Συχνά άλλωστε ο κυκλοφοριακός εγκλωβισμός των οδηγών λόγω κάποιου εξαιρετικού γεγονότος (πορεία, ποδοσφαιρικός αγώνας, κλπ.) οφείλεται στην ανεπαρκή ενημέρωσή τους για τις κυκλοφοριακές επιπτώσεις του γεγονότος αυτού. Είναι κατά συνέπεια απαραίτητο να συνειδητοποιήσουν οι πολίτες ότι πριν από κάθε μετακίνησή τους οφείλουν να ενημερώνονται για τις επικρατούσες κυκλοφοριακές συνθήκες και να κάνουν τις κατάλληλες επιλογές για τη βέλτιστη διαδρομή, τον κατάλληλο χρόνο αναχώρησης και τον καλύτερο συνδυασμό συγκοινωνιακών μέσων, όπως δηλαδή συμβαίνει σε κάθε σύγχρονο συγκοινωνιακό σύστημα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του ρόλου της σωστής συγκοινωνιακής συμπεριφοράς αποτελεί το σύστημα μεταφορών των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, του οποίου η επιτυχία εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την κατάλληλη διαχείριση της ζήτησης μετακινήσεων κατά τη διάρκεια των Αγώνων. Μόνο εάν οι Αθηναίοι και οι επισκέπτες υιοθετήσουν μία σωστή συγκοινωνιακή συμπεριφορά κατά τη διάρκεια των 17 ημερών των Αγώνων, θα είναι δυνατή η υψηλή απόδοση του Ολυμπιακού συστήματος μεταφορών. Οι θεατές των Αγώνων οφείλουν να είναι σωστά ενημερωμένοι, να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς (άλλωστε δεν προβλέπονται χώροι στάθμευσης ΙΧ θεατών στα Στάδια) και να κατευθύνονται εγκαίρως (δηλαδή τουλάχιστον δύο ώρες πριν την έναρξη των Αγώνων) στους χώρους των Αγώνων. Ταυτόχρονα, οι Αθηναίοι που δεν θα επιλέξουν να πάνε στα Ολυμπιακά Στάδια οφείλουν να επιλέξουν ώρες και διαδρομές για τις μετακινήσεις τους που δεν θα συμπίπτουν με εκείνες των Ολυμπιακών μετακινήσεων. Είναι κατά συνέπεια απαραίτητο να ξεκινήσει εγκαίρως η επικοινωνιακή πολιτική ενημέρωσης για τη σωστή συγκοινωνιακή συμπεριφορά κατά τη διάρκεια των Αγώνων.
Η σωστή συγκοινωνιακή συμπεριφορά πρέπει μάλιστα να αποτελεί βασικό στόχο της σήμερα απούσας επικοινωνιακής πολιτικής των αρμόδιων Αρχών (Υπουργεία, Οργανισμοί, Τοπική Αυτοδιοίκηση) για την αντιμετώπιση των συγκοινωνιακών προβλημάτων στην Ελλάδα. Η Πολιτεία οφείλει να αποδεικνύει καθημερινά, ότι ο τελικός στόχος των Αρχών δεν είναι η κατασκευή και τα εγκαίνια των συγκοινωνιακών έργων (βλέπε την εγκατάλειψη των προσβάσεων μετά τα λαμπρά εγκαίνια του νέου Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών), αλλά η σωστή ένταξη και λειτουργία των έργων αυτών για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Τα σημαντικά συγκοινωνιακά έργα που υλοποιούνται και ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων αποτελούν μοναδική ευκαιρία για την αλλαγή της συγκοινωνιακής συμπεριφοράς των Ελλήνων, η οποία άλλωστε θα αποτελέσει και τη βασικότερη συγκοινωνιακή κληρονομιά της χώρας μετά τους Αγώνες, πιθανώς σημαντικότερη και από αυτά καθεαυτά τα έργα.
Leave A Comment